Στην τελευταία της έκθεση, η Διακυβερνητική Ομάδα Εργασίας για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) (2021) εξάγει το συμπέρασμα ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες επιφέρουν πρωτόγνωρες και, μερικές φορές, μη αναστρέψιμες αλλαγές στο περιβάλλον, κάτι που χαρακτηρίστηκε από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ António Guterres, σαν «Κόκκινος Συναγερμός για την Ανθρωπότητα». 

Και όμως, αν και η κλιματική κρίση είναι εννιαία σε όλο τον πλανήτη, οι επιπτώσεις της δεν γίνονται αντιληπτές με τον ίδιο τρόπο. Αυτοί με το μικρότερο μερίδιο ευθύνης για την κλιματική κρίση, είναι εκείνοι που βιώνουν περισσότερο τις επιπτώσεις της λόγω των συνεχιζόμενων παγκοσμίων κοινωνικο - οικονομικών ανισοτήτων. 

Λόγω των διαφορών στις επιπτώσεις και των ασαφειών στους τρόπους που γίνεται κατανοητή η κλιματική κρίση, επιλέχθηκαν τέσσερις χώρες ως περιπτώσεις μελέτης από την κοινοπραξία #ClimateOfChange, ώστε να μελετηθεί η πολύπλοκη σύνδεση μεταξύ της κλιματικής κρίσης και της ανθρώπινης κινητικότητας.

Γουατεμάλα, Σενεγάλη, Κένυα και Καμπότζη:

Η διεπιστημονική ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Μπολόνια χρησιμοποίησε μεταξύ άλλων ποσοτικών και ποιοτικών εργαλείων, οπτικές μεθόδους, σαν ένα μέσο αμφισβήτησης των στιγματισμένων αναπαραστάσεων για την κλιματική κρίση και της παρουσίασης των λεγομένων κλιματικών μεταναστών ως θυμάτων ή ως απειλής. Χρησιμοποιήθηκε μια καινοτόμος μεθοδολογία των «ημερολογίων του κλίματος» (Giacomelli & Walker, 2021). Στο πλαίσιο αυτής της μεθοδολογίας, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες σε κάθε μια από τις χώρες μελέτης, να μοιραστούν φωτογραφίες και τρόπους αντίληψης της κλιματικής κρίσης, στη διάρκεια μιας περιόδου τεσσάρων εβδομάδων μέσω μιας ομάδας στο WhatsApp. Με αυτό τον τρόπο, μπόρεσαν να κάνουν εικόνα τις επιπτώσεις στη ζωή και το βιοπορισμό εκείνων που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης.

30 άτομα συμμετείχαν σε κάθε ομάδα και κάθε εβδομάδα, τους αποστέλλονταν μια ερώτηση στην οποία έπρεπε να απαντήσουν με οπτικό τρόπο, με μία ως πέντε φωτογραφίες και μια σύντομη επεξήγηση. Οι συμμετέχοντες αποφάσιζαν ποιες ερωτήσεις θα απαντούσαν και ποιες όχι. Η ερώτηση για την κινητικότητα ήταν η πιο δύσκολη να απαντηθεί, και πολλοί επέλεξαν να μην την απαντήσουν. Η ιδέα ήταν να στείλουν προσωπικές ιστορίες, που θα έφτιαχναν οι ίδιοι οι συμμετέχοντες για να δείξουν τις ποικίλες εμπειρίες και αντιλήψεις σχετικά με την κλιματική κρίση καθώς και τις πολύπλοκες διασυνδέσεις της με τη μετανάστευση.

Αυτό που αναδείχτηκε έντονα από τις εικόνες που μοιράστηκαν είναι πως η κλιματική κρίση δεν αποτελεί μελλοντική απειλή για τους συμμετέχοντες, αλλά μια καταστροφική δύναμη στο εδώ και τώρα της καθημερινότητάς τους. Μια δύναμη όμως που δεν είναι αμιγώς ‘φυσική’, αλλά διασυνδεδεμένη με διαρθρωτικούς, πολιτικούς, οικονομικούς και πολιτισμικούς παράγοντες που επιδεινώνουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην καθημερινή μας ζωή. Ακολουθεί μια επιλογή των απαντήσεων των συμμετεχόντων, τους οποίους ευχαριστούμε για τον πολύτιμο χρόνο τους.