Eγχειρίδιο αγώνων επιχειρηματολογίας

Το παρόν εγχειρίδιο, το πρώτο μιας σειράς σχετικών βιβλίων αναφοράς για τη ρητορική παιδεία που σχεδιάζει η Ένωση Ρητορικής, συνεργάτης της ActionAid στο πρόγραμμα #ClimateofChange, αποβλέπει στη συγκέντρωση βασικού επιμορφωτικού υλικού για τους Αγώνες Επιχειρηματολογίας και στη διευκόλυνση καθηγητών και άλλων ατόμων που επιθυμούν να ξεκινήσουν έναν ρητορικό όμιλο ή να εντάξουν τον αγώνα επιχειρηματολογίας στο μάθημά τους. Απευθύνεται ακόμη σε μαθητές/μαθήτριες που επιθυμούν να ασχοληθούν με τους αγώνες επιχειρηματολογίας και αναζητούν μια σύντομη και ουσιαστική εισαγωγή. Είναι γραμμένο, στο μεγαλύτερο μέρος του, με μορφή σχεδιαγράμματος, ώστε να διευκολύνεται ο αναγνώστης και να συγκρατεί τα κύρια σημεία.

Η δομή του παρόντος εγχειριδίου περιλαμβάνει αρχικά τα βασικά στοιχεία ενός αγώνα επιχειρηματολογίας, στη συνέχεια περιγραφή της διαδικασίας και των ρόλων των ομιλητών και τέλος παράρτημα με απαραίτητες επιπλέον πληροφορίες.

Πιο αναλυτικά, το πρώτο μέρος περιέχει το σημασιολογικό περιεχόμενο και τον δεκάλογο ενός αγώνα επιχειρηματολογίας, με αναφορά στα χαρακτηριστικά της ιδανικής ομάδας και στην προετοιμασία, που αναδεικνύει το ομαδικό πνεύμα του πνευματικού αυτού αθλήματος. Ιδιαίτερη έμφαση, με εκτεταμένες αναφορές σε συνήθη λάθη, δίνεται στη διαδικασία του ορισμού και την τήρηση της θεματικής γραμμής.

Στο δεύτερο μέρος καταγράφεται η διαδικασία ενός αγώνα επιχειρηματολογίας. Πιο συγκεκριμένα, περιγράφεται αναλυτικά ο ρόλος των ομιλητών και προσεγγίζεται το πλήρες και κατάλληλο περιεχόμενο μιας ομιλίας. Συμπληρωματικά εκτίθενται τα στοιχεία που οδηγούν σε σωστή αντίκρουση, το πώς γίνεται σωστή χρήση των αιτημάτων ερώτησης, πώς πραγματοποιεί σύνοψη ένας ομιλητής αλλά και πώς οργανώνει τις σημειώσεις του, για να τελέσει όσο το δυνατόν καλύτερα τον ρόλο του.

Στο τρίτο και τελευταίο μέρος, στο Παράρτημα, παρατίθενται προτεινόμενα θέματα για εξάσκηση, οι κανόνες των αγώνων επιχειρηματολογίας αλλά και κριτήρια με τα οποία αξιολογούνται οι μαθητές στους Αγώνες Αντιλογίας του Υπουργείου Παιδείας (Μ.Ε.Δ.Ο.Υ.Σ.Α.), καθώς και τα κριτήρια αξιολόγησης που έχει διαμορφώσει η Ένωση Ρητορικής. Τέλος, παρουσιάζονται τα Φύλλα κριτών και όσα ένας κριτής πρέπει να έχει στο μυαλό του για την τελική αξιολόγηση αλλά και την προετοιμασία των ομάδων. Το εγχειρίδιο ολοκληρώνεται με χρήσιμους συνδέσμους για τους Αγώνες Επιχειρηματολογίας και βιβλία αναφοράς, ώστε να ενθαρρύνει τους αναγνώστες να ενημερωθούν πληρέστερα και να εμβαθύνουν ακόμη περισσότερο στο αντικείμενο.

Την επιμέλεια της 1^ης έκδοσης του εγχειριδίου έχουν οι υπεύθυνες της διοργάνωσης #ClimateofChange Debates, Βάλια Λουτριανάκη, φιλόλογος-εκπαιδευτικός, πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την Προώθηση της Ρητορικής στην Εκπαίδευση, και Παναγιώτα Γιαννοπούλου, φιλόλογος, εκπαιδεύτρια ρητορικής.

Οι Αγώνες Επιχειρηματολογίας – Αντιλογίας του Υπουργείου Παιδείας, καθώς και άλλες διοργανώσεις τοπικές, που διεξάγονται με ευθύνη διάφορων φορέων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δίνουν την ευκαιρία σε εκατοντάδες μαθητές δημοσίων και ιδιωτικών σχολείων τα τελευταία 21 χρόνια να συναντηθούν και να διαγωνιστούν στην τέχνη του λόγου, στην τέχνη της πειθούς. Μια τέχνη που κυριαρχεί γύρω μας και συνδέεται με μια εσωτερική ανάγκη: για επικοινωνία, για μοίρασμα, για δημιουργία δεσμών. Η επιστημονική Ελληνική Ένωση για την Προώθηση της Ρητορικής στην Εκπαίδευση, πιστή στο έργο της από το 2008, ανταποκρίθηκε με θέρμη στην πρόσκληση της ActionAid Hellas, εταίρο του ευρωπαϊκού προγράμματος «End Climate Change, Start Climate of Change», το οποίο υλοποιείται σε 13 χώρες της Ε.Ε. και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο των δράσεων της DEAR (Development Education and Awareness Raising Programme).

Κατά το σχολικό έτος 2020-21, διοργανώθηκαν πέντε επιμορφώσεις 600 περίπου εκπαιδευτικών, μαθητών/-τριών και φοιτητών/-τριών, συνολικής διάρκειας 35 ωρών, και έξι προκριματικοί αγώνες επιχειρηματολογίας με 450 περίπου συμμετέχοντες/-ουσες από όλη την Ελλάδα. Η χαρά δημιουργίας μιας ακόμη κοινότητας, που ενημερώθηκε, συζήτησε, ανέλυσε και ευαισθητοποιήθηκε για την κλιματική αλλαγή και άλλα επίκαιρα θέματα είναι μεγάλη και έδωσε έναυσμα για περαιτέρω ενασχόληση και εμβάθυνση, και ακόμη δράση. Γιατί αυτό ακριβώς είναι η ρητορική: λόγος, σκέψη και πρωτίστως δράση, ενεργοποίηση, κινητοποίηση.