Γουατεμάλα: η κλιματική αλλαγή δεν έρχεται, συμβαίνει τώρα

«Το σπίτι μας ήταν εδώ που είμαστε τώρα. Λόγω της καταιγίδας, ξεχείλισε το ποτάμι. Την ώρα που κοιμόμασταν μπήκαν στο σπίτι τα νερά από το ποτάμι…», Μαρία, Γουατεμάλα.

Στη Γουατεμάλα, σχεδόν το 49% του πληθυσμού ζει σε αγροτικές περιοχές και οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία, τη δασοκομία, την κτηνοτροφία και την αλιεία, δραστηριότητες που είναι ευάλωτες στις αλλαγές του κλίματος. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης η Γουατεμάλα, αντιμετωπίζει μεγάλες αλλαγές στο κλίμα με πολύ έντονα φαινόμενα όπως οι ξηρασίες, οι κυκλώνες και το φαινόμενο El Niño.

Η χώρα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γι’ αυτό έγινε έρευνα στο πεδίο, από τη διεπιστημονική ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Μπολόνια και εξωτερικούς συνεργάτες στο πλαίσιο του προγράμματος Climate Of Change. Η έρευνα έγινε με τη διεξαγωγή συνεντεύξεων σε ανθρώπους που ζουν στην περιοχή, με ομάδες εστίασης και με ερωτηματολόγια σε νοικοκυριά, ώστε να διερευνηθεί το πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων που ζουν σε αγροτικές περιοχές, να αναδειχθούν τα προβλήματα και οι προκλήσεις, καθώς και οι λόγοι που αναγκάζουν τους κατοίκους να μεταναστεύσουν.

Στα σημαντικά ευρήματα της έρευνας ήταν ότι η αποψίλωση των δασών, η αναποτελεσματική διαχείριση των απορριμμάτων, η άνθιση των μονοκαλλιεργειών, η λειψυδρία και η ανεξέλεγκτη αστικοποίηση και μεταβλητότητα των κλιματικών συνθηκών, είναι από τους πιο βασικούς παράγοντες που  συντελούν στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος και τη ζωής των κατοίκων.

«Λόγω της βροχής οι σοδειές χάθηκαν. Έβρεχε για 15 μέρες και τις 8 δεν μπορούσαμε να βγούμε έξω. Το νερό μπήκε μέσα στο σπίτι, έφτασε στην κουζίνα και μας βοήθησαν οι γείτονες να το ξαναφτιάξουμε με σεντόνια και σανίδες…Αναρωτιόμαστε αν έρθει άλλη μία καταιγίδα τι θα κάνουμε; Τι θα φάμε;» Aureleana, Γουατεμάλα.

Τα έντονα καιρικά φαινόμενα και η μεταβλητότητα που παρουσιάζουν με τις μακρές περιόδους έντονων βροχοπτώσεων και αντίστοιχα ξηρασίας, φέρνουν τους κατοίκους αντιμέτωπους με πολλές προκλήσεις, που απειλούν τη βιωσιμότητα των σοδειών τους, καθώς πολλοί ασχολούνται με τη γεωργία.

Οι μεγάλες περίοδοι ξηρασίας, σε συνδυασμό με την αποψίλωση των δασών και τη μαζική κοπή των δέντρων μειώνουν την ποσότητα νερού που μπορεί να διατεθεί για τις καλλιέργειες και την παραγωγή τροφίμων. Αντίστοιχα η λειψυδρία και η ξηρασία, συνδέεται και με την επέκταση της εξορυκτικής βιομηχανίας για την οποία απαιτείται μεγάλη κατανάλωση νερού, κάτι που έχει επιπτώσεις όχι μόνο στις καλλιέργειες αλλά και στην πρόσβαση των ανθρώπων σε πόσιμο νερό.

«Με την καταιγίδα, οι σοδειές χάθηκαν, ειδικά οι πατάτες. Ο γιος μου είναι στις ΗΠΑ και εμείς δεν έχουμε πολλούς πόρους. Δεν ξέρω τι θα κάνουμε αυτό τον χειμώνα», Criotilda, Γουατεμάλα.

 Στις τοπικές κοινότητες, ούτε οι κάτοικοι αλλά ούτε και οι τοπικές αρχές έχουν τα μέσα και την απαραίτητη εκπαίδευση για να αντιμετωπίσουν  έντονα καιρικά φαινόμενα αλλά και να μπορέσουν να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους μετά από αυτά.

Η κυβέρνηση φαίνεται πως έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης όσον αφορά την απόδοση ευθυνών για την κλιματική αλλαγή, ακολουθώντας τα συμφέροντα των μεγάλων και πολλές φορές ξένων εταιρειών, με αποτέλεσμα να υπάρχει πολύ μικρότερο μερίδιο για τους μικρούς παραγωγούς της περιοχής, οι οποίοι ήδη έρχονται αντιμέτωποι με μειωμένες σοδειές λόγω των έκτακτων κλιματικών συνθηκών. Η μετανάστευση φαίνεται πολλές φορές να είναι μονόδρομος και συμβαίνει κυρίως για βιοποριστικούς λόγους.

Η κλιματική κρίση δεν είναι μόνο περιβαλλοντική κρίση αλλά είναι και μία κρίση κοινωνική που ενισχύει τις παγκόσμιες αδικίες. Οι ευάλωτοι πληθυσμοί είναι αυτοί που έρχονται πιο έντονα αντιμέτωποι με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αδυνατώντας να λάβουν μέτρα για τον μετριασμό της. Γι’ αυτό ζητάμε κλιματική δικαιοσύνη και ανάληψη της ευθύνης για την κλιματική κρίση από τα ισχυρότερα κράτη, οι πρακτικές και δράσεις των οποίων ολοένα και δυσχεραίνουν την κατάσταση.