Στόχος 13 [δράση για το κλίμα]

Τις τελευταίες δεκαετίες η κλιματική αλλαγή αποτελεί ένα από τα πιο θερμά ζητήματα σε παγκόσμιο επίπεδο, με τους ισχυρούς του πλανήτη άλλοτε να συμμετέχουν και άλλοτε όχι σε ένα πρόβλημα που εν πολλοίς οφείλεται σε πρακτικές που εφαρμόζονται στα δικά τους αναπτυγμένα κράτη. Αυτό που κανένας ισχυρός δεν μπορεί να αντικρούσει είναι ότι οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) έχουν αυξηθεί κατά περίπου 50% από το 1990, με μία αυξητική πορεία που κάνει τους ειδικούς να τρομάζουν.

Η κλιματική αλλαγή όμως με τις επιπτώσεις που επιφέρει στο περιβάλλον έχει οδηγήσει και οδηγεί εκατομμύρια ανθρώπους μακριά από τις εστίες τους. Ο λόγος βέβαια για τους περιβαλλοντικούς μετανάστες (ή πρόσφυγες). Ως τέτοιοι σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΙΟΜ), ορίζονται «…τα άτομα ή οι ομάδες ατόμων τα οποία, εξαιτίας εξαναγκαστικών αιτιών, ξαφνικών ή σταδιακών αλλαγών στο περιβάλλον οι οποίες επηρεάζουν δυσμενώς τις ζωές ή τις συνθήκες διαβίωσής τους, είναι υποχρεωμένα να εγκαταλείψουν τις εστίες τους…» (ΙΟΜ, 2007).

Η μετανάστευση λοιπόν που προκαλείται λόγω κλίματος έχει διάφορες μορφές (όπως προσωρινή λόγω ενός τυφώνα ή μόνιμη λόγω μίας ξηρασίας, εντός ή εκτός συνόρων κα.) που όλες καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα. Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στις συνθήκες διαβίωσης είναι το ίδιο ακραίες/θεμελιώδεις όσο και αυτές των φυσικών καταστροφών. Όταν η γεωργική παραγωγή μίας χώρας μειωθεί λόγω μίας μακροχρόνιας ξηρασίας ή μίας αύξησης της θερμοκρασίας και αυτό οδηγήσει αφενός κομμάτι του αγροτικού της πληθυσμού στην ανεργία και αφετέρου στην αύξηση των εισαγωγών για την κάλυψη των εγχώριων αναγκών (που συνεπάγεται ότι η χώρα είναι εκτεθειμένη στις μεταβολές των διεθνών τιμών όπως συμβαίνει στην Αίγυπτο), γίνεται αντιληπτό πως ξαφνικά περιβαλλοντικοί λόγοι εξελίσσονται σε κοινωνικοί ή και πολιτικοί. Χάριν ιστορίας, η παραγωγή καλαμποκιού, σιταριού και άλλων βασικών καλλιεργειών έχει μειωθεί κατά 40 μεγατόνους παγκοσμίως, από το 1981 έως το 2002, εξαιτίας του θερμότερου κλίματος.

Το ζήτημα όμως είναι ότι επειδή ο πλανήτης είναι ένα ενιαίο σύστημα, ένας οργανισμός, όταν κάποιες χώρες δεν λαμβάνουν μέτρα προσταστίας για το περιβάλλον, αυτό έχει επίπτωση σε όλους και κυρίως σε αυτούς που είναι ήδη ευάλωτοι σε δύσκολα καιρικά φαινόμενα. Σκεφτείτε ότι οι πρώτες είκοσι χώρες που βάλλονται περισσότερο από τις περιβαλλοντικές συνθήκες και διαταραχές είναι υπεύθυνες για το 1% των συνολικών εκπομπών αερίων στον κόσμο.

Ένα αυστραλιανό think tank, το Ινστιτούτο για την Οικονομία και την Ειρήνη, εκτίμησε πρόσφατα ότι, μόνο το 2017, 18 εκατομμύρια άνθρωποι (το 61,5% των παγκόσμιων μετατοπίσεων) εξαναγκάστηκαν να μετακινηθούν λόγω φυσικών καταστροφών. Ενώ περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν σήμερα σε περιοχές με «υψηλή» έκθεση στο μεταβαλλόμενο κλίμα.

Σε άλλη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας του 2018 εκτιμάται ότι, μέχρι το 2050, θα υπάρξουν 143 εκατομμύρια περιβαλλοντικοί μετανάστες από περιοχές της Λατινικής Αμερικής, της υποσαχάριας Αφρικής και της νοτιοανατολικής Ασίας.

Τα παραπάνω έρχεται να επικυρώσει έκθεση του Ερυθρού Σταυρού όπου γίνεται ξεκάθαρο ότι οι περιβαλλοντικές καταστροφές τα επόμενα 30 χρόνια θα πλήξουν την ανθρωπότητα σε όλους τους τομείς. Στην εν λόγω έκθεση διαβάζουμε ότι σήμερα 108 εκατομμύρια άνθρωποι χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια (μετά από πλημμύρες, ξηρασίες και δασικές πυρκαγιές), αριθμός που μέχρι το 2030 θα αυξηθεί κατά 50% για να φτάσει να ξεπεράσει τα 200 εκατομμύρια μέχρι το 2050. Όσο για το κόστος; Γίνεται λόγος για 20 δις δολάρια τον χρόνο μέχρι το 2030 και αυτή μπορεί να είναι μία συντηρητική εκτίμηση…

Το ζήτημα λοιπόν που ανακύπτει από όλα αυτά τα τρομαχτικά νούμερα είναι: αν το κόστος του να μην κάνουμε τίποτα στοιχίζει τόσα δις τον χρόνο, μήπως τελικά να κάναμε κάτι;

Σίγουρα δεν μπορούμε να εξαφανίσουμε τους κυκλώνες ή να δημιουργούμε κατά το δοκούν βροχή νότια της Σαχάρας ή να σταματήσουμε το λίωσιμο των πάγων, αλλά μπορούμε να κάνουμε κάτι για τον αντίκτυπό τους. Μπορούμε να φροντίσουμε να μειώσουμε την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, όπως και να δημιουργήσουμε τις υποδομές και τις άμυνες όλων των κρατών, ειδικότερα αυτών που πλήττονται περισσότερο, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν τις φυσικές καταστροφές πιο αποτελεσματικά, με λιγότερες απώλειες σε ζωές και με μικρότερη ανάγκη διεθνούς υποστήριξης.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν τριπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Μόνο το 2008 μετακινήθηκαν 20 εκατομμύρια άνθρωποι λόγω τέτοιων φαινομένων, την ίδια χρονιά που 4,6 μετακινήθηκαν λόγω συρράξεων και βίας. Αυτό έχει αντίκτυπο σε όλους μας ανεξαιρέτως με επιπτώσεις που φωτογραφίζουν ένα μέλλον δυστοπικό, με τεράστιες περιοχές να ερημώνουν, άλλες να βυθίζονται και πληθυσμούς να βρίσκονται στο έλεος των θεών τους.

Όλα αυτά βέβαια είναι γνωστά σε όλους και έπρεπε να φτάσουμε μόλις λίγα χρόνια πριν για να δούμε τα κράτη να οργανώνονται σε μία κοινή συντονισμένη πορεία ενός κοινού προβλήματος. Η Συμφωνία του Παρισιού, για την κλιματική αλλαγή το 2016, αποτελεί την πρώτη οικουμενική, νομικά δεσμευτική παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα. Σε αυτήν τονίσθηκε η σημασία πιο πράσινων «καθαρών» λύσεων για την οικονομία, με πρωταγωνίστριες τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας αλλά και η υποστήριξη των πιο ευάλωτων χωρών.

Στο ίδιο ακριβώς πνεύμα με τη συμφωνία, κινείται και ο Στόχος 13 της βιώσιμης ανάπτυξης. Ο στόχος αυτός, πέρα από την ενίσχυση των κρατών ενάντια στους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, τονίζει επίσης την ανάγκη ενσωμάτωσης των μέτρων στις εθνικές πολιτικές και στη δημιουργία σχετικής κουλτούρας στον πληθυσμό. Επιπροσθέτως, θα πρέπει όλα όσα δεσμεύτηκαν οι ανεπτυγμένες χώρες μέρη της Σύμβασης-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή να γίνουν πράξη, με τη διάθεση όλων των πόρων το συντομότερο δυνατό και την πλήρη λειτουργία του Πράσινου Ταμείου για το Κλίμα.

Εάν δράσουμε άμεσα, με τη βοήθεια τεχνολογικών και θεσμικών αλλαγών θα μπορέσουμε να περιορίσουμε την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Εάν δράσουμε άμεσα θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να δυναμώσουν οι πιο αδύνατοι. Εάν δράσουμε άμεσα θα μπορέσουμε να αμφισβητήσουμε στην πράξη όλες αυτές τις έρευνες που βλέπουν ένα μέλλον αφιλόξενο για όλους εμάς και κυρίως για όλα τα παιδιά της γης.