Πώς η κλιματική αλλαγή επιβαρύνει την κοινωνική θέση της γυναίκας

Τα τελευταία χρόνια οι ραγδαίες περιβαλλοντολογικές αλλαγές που σημειώνονται, έχουν καταστήσει την κλιματική αλλαγή αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Στο άκουσμα του φαινόμενου οι τυπικές νοερές εικόνες, που έρχονται στο μυαλό κάποιου σχετίζονται εξ’ ολοκλήρου με τις φυσικές καταστροφές, όπως: οι πλημμύρες, οι έντονες βροχές και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη  και με τη μετανάστευση εκατομμυρίων ανθρώπων, που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους για να επιβιώσουν.

Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, όπως και οι ευκαιρίες για καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης δεν είναι ίδιες για τους άνδρες και τις γυναίκες. Η ActionAid από κοινού με την CANSA πραγματοποίησε μία έρευνα στις χώρες της Νότιας Ασίας με επίκεντρο το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές, προκειμένου να φέρει στο φως τι συμβαίνει πραγματικά και πώς βιώνουν οι γυναίκες την κλιματική αλλαγή.

Υπολογίζεται ότι στις περιοχές της Νότιας Ασίας μέχρι το 2030 θα έχουν εκτοπιστεί 37,4 εκατομμύρια άνθρωποι, ενώ μέχρι το 2050 ο αριθμός θα φτάνει τα 62,9 εκατομμύρια. Τις περισσότερες φορές οι γυναίκες δεν έχουν την επιλογή να φύγουν. Σε πατριαρχικές κοινωνίες, όπου η περιβαλλοντολογική κρίση έχει εντείνει ακόμη περισσότερο την πείνα και τη φτώχεια, είναι αυτές που επωμίζονται το μεγαλύτερο φορτίο. Ειδικότερα, τρέφονται με τη λιγότερη ποσότητα σε σχέση με τα άλλα μέλη της οικογένειας, προσφέρουν μη αμειβόμενη φροντίδα και οικιακή εργασία θυσιάζοντας το δικαίωμα τους στην εκπαίδευση, αναγκάζονται να παντρευτούν ήδη από την παιδική ηλικία και πέφτουν θύματα παρενόχλησης και σεξουαλικής κακοποίησης. Επομένως, γίνεται αντιληπτό, ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν έχουν μόνο περιβαλλοντολογικές συνέπειες, αλλά και κοινωνικές.

Στο στρατόπεδο προσφύγων Shaiday κοντά στη Χεράτ, όπου ζουν 42.000 οικογένειες, με το 75% να έχει εκτοπιστεί από πρόσφατες κλιματικές καταστροφές, η ActionAid διαπίστωσε ότι οι γονείς, που είχαν χάσει τα πάντα εξαιτίας των πλημμυρών, αναζητούσαν «τιμή νύφης» για τα μικρά κορίτσια τους, καθώς δεν είχαν πλέον την πολυτέλεια να τα φροντίζουν.

Η Maliha Malikpour υπεύθυνη της πολιτικής των δικαιωμάτων των γυναικών της ActionAid Αφγανιστάν αναφέρει:

«Κατά τη διάρκεια της έρευνας οι γυναίκες περιέγραφαν πόσο φοβισμένες ήταν και πόσο άβολα ένιωθαν στη σκέψη ότι πρέπει να εγκαταλείψουν το σπίτι τους, ακόμα και για την αγορά φαγητού. Οι γυναίκες και τα κορίτσια αντιμετωπίζουν κακοποιητική συμπεριφορά στην αγορά επειδή είναι μόνες τους. Οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι είναι προστατευμένες και λαμβάνουν μέρος τόσο σε δημόσιες συζητήσεις περί ειρήνης, όσο και περί κλίματος».

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας οι γυναίκες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο. Οι ανθυγιεινές συνθήκες και η έλλειψη χρημάτων για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τις αφήνει εκτεθειμένες σε μολύνσεις, αρρώστιες, αποβολές και πρόωρες γέννες.

«Ήμουν επτά μηνών έγκυος, όταν άρχισα να εργάζομαι ως εργάτρια και έπρεπε να σηκώνω βάρη. Απέβαλα. Η οικογένεια μου αναγκάστηκε να πάρει δάνειο ύψους 10,000 PKR, για να καλύψει τα ιατρικά μου έξοδα. Ύστερα έπαθα κατάθλιψη», δήλωσε η 34χρονη Rajju από το  Sanghar του Πακιστάν.

Πρόκειται για ένα συνονθύλευμα παραγόντων που στερούν από τις γυναίκες τα θεμελιώδη δικαιώματα τους. Δεν είναι μόνο η κλιματική αλλαγή ή μόνο οι παγιωμένες φυλετικές ανισότητες και η πατριαρχία. Γι’ αυτό και η αντιμετώπιση του φαινομένου είναι πολύπλευρη. Αφορά τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, για την ανεκτικότητα της κοινωνίας στις γυναίκες, καθώς και για τη συνταγματικά κατοχυρωμένη προστασία των γυναικών και των δικαιωμάτων τους.

Η ActionAid ενεργεί, ώστε η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών να σταματήσει και οι αγρότες να έχουν την ανάλογη υποστήριξη, για να συνεχίσουν τις αγροτικές τους εργασίες. Βασικό αίτημα αποτελεί πρώτα η αναγνώριση των δυσανάλογων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις γυναίκες και στη συνέχεια, η αναθεώρηση των υπαρχουσών πολιτικών με βάση όλα τα φύλα και τη μείωση του αντίκτυπου της κλιματικής αλλαγής.